Het is vandaag voor mij een feestdag, de l0e maart, dag van de anarchie, dag van de republiek.
Want vandaag is het 36 jaar geleden dat Alex en ik op een oud brommertje, op een moment dat alle nette mensen al op bed lagen, ons richting van Heutz spoedden. Om daar te doen waar we al enkele maanden over bezig geweest waren.
Je moet je even verplaatsen in die tijd. Politiek aktief waren we allebei, maar volledig verschillend. Na een 5 jarig verblijf in Ierland, waar ik aktief was geweest bij Sinn Fein, voornamelijk als secretaris van het Roger Casement Commemoration Committee, (dat hield zich bezig met fondswerving onder Ieren over de gehele wereld. We spraken mensen aan op hun vaderlandsliefde en hoopten op geld, wat bestemd was om de stoffelijke resten van Casement uit Engeland over te brengen naar Ierland, zie verder mijn boekje "Ierse Mist") moest ik vluchten en belandde ik, berooid in Amsterdam, waar de provobeweging mij wel aantrok. In enkele minuten veranderde ik van ierse nationalist in anarchist. Niet zo moeilijk, gezien mijn voorgeschiedenis van half illegaliteit.
Op de "provoboot" een oud binnenvaartschip wat door Hans Tuynman was gekocht van de royalties van zijn boek: "fulltime provo" ontmoette ik Alex voor het eerst.
Hij viel een beetje buiten de boot, want de meeste mensen daar waren alleen
geïnteresseerd in koek en zopie en hadden weinig politieke interesse. Op de 1 of
andere manier lagen we elkaar. Hij, een beetje een serieuze student en een
"square" en ik, gewend aan aktie, maar op dat moment vrij.
Al snel besloten
we verder te gaan met elkaar. Alex ging
aan het werk en deed zijn proeven, en toen de 10e maart naderde was ik er klaar
voor, en Alex
ontertussen ook. Op de provoboot zagen we elkaar niet meer. Ik meen dat er nu
alleen nog daklozen logeerden en bivakkeerden en ikzelf had een woonruimte
gekregen in de oude Apollobioscoop aan de Haarlemmerdijk.
Rond 1 uur in de morgen meldde Alex zich
met zijn schoenendoos of iets dergelijks. Met daarin de bom. we gingen op de
brommer op weg naar het monument. Ik droeg de doos. Aangekomen verkenden we de
omgeving, om er zeker van de zijn dat we geen getuigen hadden van onze
expeditie. Het was overal doodstil. Het zal even na 1. 30 uur geweest zijn dat
we met de doos richting monument gingen.
De plek waar de bom moest komen was
hoger dan gedacht, dus gaf ik Alex een
kondje, of ging hij op mijn handen staan. Hij legde de bom en daarna trokken we
ons terug op een beschutte plaats Om het voor de ontploffing bestemde tijdstip
af te wachten.
Op tijd ging het ding af, waarna we een telefooncel opzochten waar Alex even belde naar wat kranten om te zeggen wat er gebeurd was. Daarna stapten we op de brommer, reden terug naar de Apollo en vertelden daar aan een paar "ingewijden" what happened, die daar niet allemaal positief op reageerden.
Reeds de volgende dag werden er bekende gezichten gearresteerd, maar het duurde nog twee weken voordat wij aan de beurt waren. Later leerde ik dat we erbij waren gelapt door een hagenese provo, die gesnapt was na een winkeldiefstal, een ook nog een hashdelikt, hij werd door de politie naar Amsterdam gestuurd om aan strafvervolging te ontkomen. (bron: Vrij Nederland) hij bezocht vergaderingen van de P. S. P. en de P. S. J. W om achter de daders van de aanslag te komen. Toeval wilde dat ik ook aanwezig was op 1 van die vergaderingen waar redelijk vrijuit over dit gebeuren werd gesproken. Hierna was het voor de politie een koud kunstje om ons op te halen. Er was immers verraad in het spel.
Wisten wij wel iets van van Heutz? Ja natuurlijk. het zou naïef zijn te denken dat mensen zoiets zomaar doen. Ik was in die tijd al anti-koningshuis en zeer anti-kolonialisties. Toen ik eenmaal vast zat kreeg ik een psychologisch onderzoek. Vraag 1: "weet u wie van Heutz was?" Zeer doorzichtig, maar goed.
Uiteindelijk zat ik 7 maanden in voorarrest, in einzelhaft (in het belang van het onderzoek) terwijl ik geen bom gezien had, laat staan gemaakt. Ik vergezelde alleen Alex. Participerende observatie, zouden de sociologen in de zeventiger jaren dat noemen. Maar goed, zelfs Alex wist niet dat ik zo lang zou zitten.De tenlastelegging voor mij was het mede-teweegbrengen van een levensgevaarlijke explosie.
Dit bleek niet te bewijzen en half september werd ik na de zitting vrij gelaten en opgehaald door een uitzinnige menigte mensen. Ik herinner mij dat ik honderden meters door de lucht werd gedragen voordat ik de straatstenen weer raakte.
Ik heb mij na dit geval nog immer voor Indonesië geïnteresseerd. Was aktief tegen het Soeharto-regime, voerde aktie voor de onafhankelijkheid van Oost-Timor (in het kader van Onkruit, en zat drie maanden in de gevangenis voor de bezetting van de RSV werf in Rotterdam) in mijn boekenkast staat niet alleen Multatuli, maar ook de verzamelde werken van Pramoedia Ananta Toer (Aarde der Mensen) en vele anderen.
